Column – Gedachtenspinsels over Immersie – Vandaag even geen Nostalgie Kwartier. Wel wil ik graag wat dieper ingaan op misschien wel het allerbelangrijkste aspect in wat wij, gamers in het algemeen, als een game zouden bestempelen. Iedere game bezit het wel, in een zekere mate. Bij sommige games is het hun fundering, de allereerste bouwsteen waarop de rest van de game gebouwd is. Andere willen je er sterk van bewust maken dat je je toch echt in een virtuele realiteit bevindt, en nemen zichzelf niet al te serieus. Ik heb het natuurlijk over het titulaire fenomeen: immersie.

Immersie – oftewel onderdompeling – is tot een zekere hoogte benodigd, bij bepaalde typen games althans. Het is altijd belangrijk om in je achterhoofd te hebben wat het doel van de game is. Proberen de ontwikkelaars je iets te vertellen, juist je er toe te dwingen zelf conclusies te trekken, of je zo iets gruwelijks voorschotelen dat je je er onmogelijk mee kan identificeren?

Een voorbeeld. Ik hoop niet dat veel mensen zich goed zouden kunnen inbeelden hoe ze andere mensen vanaf kilometers afstand door het hoofd lopen te schieten. Ik doel hiermee uiteraard op de gemiddelde shooter. Nee, áls er al iets zou zijn waar mensen zich mee zouden kunnen identificeren, dan zouden dat de beweegredenen zijn van bijvoorbeeld de militair die er alles aan doet om een terroristische aanslag te voorkomen. Zo justificeren we dan de gruweldaden die we begaan in de game, die op ieder ander moment eveneens als een misdaad zou worden bestempeld.

Ik denk dat het dan ook niet de bedoeling is om er constant over na te denken wat je eigenlijk aan het doen bent, in dat soort situaties. Dat is dus waarschijnlijk ook nooit het doel van de ontwikkelaar geweest, om dat soort gedachten bij jou te doen ontkiemen. Het doel is om de snode plannen van de slechterik  te stoppen, by all means necessary, zoals er dan vaak wordt gezegd. De kracht van immersie (en goed schrijfwerk) is, als het zijn werk goed heeft gedaan, dat je dan beide standpunten volledig begrijpt, zowel die van de bad guy als die van jezelf. Onder andere door de manier waarop het verhaal wordt gebracht vind jij dat je het bij het rechte eind hebt.  Ook in de meeste actiefilms is het niet anders.

“To kill, or not to kill…”

Immersie is dus nogal krachtig, als het op de juiste manier is geïmplementeerd, en het kan op verschillende manier worden ingezet. In het voorbeeld hierboven, word je gedachtegang er op een hoog niveau door beïnvloedt. In games wordt dit gelukkig over het algemeen altijd ten goede van de game ingezet. RPG’s hebben sowieso al de neiging om hevig op het immersie aspect in te spelen, sommige wat meer dan andere. Meestal is dat ook de verstandigste optie, omdat de game zo het beste tot zijn recht komt. Een leidend voorbeeld van hoe goed en vooral hoe prettig dit kan werken, is de RPG Skyrim.

Ondanks alle glitches en bugs die vooral de PS3 versie plaagde, zijn er weinig andere games die tot nu toe dit niveau van totale onderdompeling heeft bereikt. Ik kan me mijn eerste uren in de game nog goed herinneren. Weet je nog dat moment vlak na de introductie van de eerste draak, wanneer je voor het eerst een glimp krijgt van wat Tamriël te bieden heeft? De (overwhelming) overdonderende vergezichten van de bergen in de verte, wetende dat die écht te verkennen zijn en dat het niet zomaar een kunstmatig sfeerplaatje is helpt enorm bij het verbeelden dat jij Dovhakiin bent. Sterker nog, het verbeelden gaat zo makkelijk dat je jezelf nog net niet de Dragonborn zelve waant.

Zo groot als Skyrim is, zo klein is misschien wel de game Journey. Als we puur kijken naar het aantal uren dat je in beide games kan verkwisten, is Skyrim niet te vergelijken met het veelgeprezen Journey. Maar dan komen we weer terug bij de notie/vraag ‘wat is het doel van de game?’. Skyrim’s doel alsook insteek verschillen mijlen en wegen met die van Journey, dat moge duidelijk zijn. Degene die ontkent dat Journey niet ook één van de implementaties van immersie heeft, echter, heeft de game waarschijnlijk niet gespeeld. Of het doel niet begrepen. De wereld voelt haast onbewoond en verlaten totdat je daar over de zandduinen een figuur in een rood gewaad ziet staan. “Mensen!”, denk je dan misschien, terwijl je moeder je kamer inloopt en vraagt of er nog kleren in de was moeten. Grappig, hoe een game je zo kan meeslepen. Immersie was weer aan het werk.

‘Spotten’ met immersie kan ook geregeld leuk uitpakken. Games die erg zelfbewust zijn, willen nog wel eens ‘the fourth wall’, ofwel de vierde dimensie breken. In de game Deadpool, zal het titulaire personage jou, de speler, je geregeld vertellen wat hij van jouw acties vindt. Hij zal je er ook meer dan eens op komische wijze aan herinneren dat je een game aan het spelen bent, en allerlei moderne uitspraken vliegen je om de oren.

Je hoeft je ook niet altijd in te beelden dat je dat virtuele figuurtje echt bent. Het kan ook zo zijn dat je echt een verhaal volgt, in plaats van dat je een legende in wording speelt. De weg die je afloopt samen met een personage, kan net zo mooi of schokkend zijn als dat je het zelf beleeft. Je hoeft Cole (inFAMOUS) niet te zijn, zolang je maar wel volledig bij zijn doel bent betrokken. Het is een beetje te vergelijken met het gevoel wat je krijgt als je bijvoorbeeld je vriend helpt zijn doel te behalen. Je ´helpt´ Cole bijvoorbeeld bij het verslaan van de ziekelijke Kessler, maar niet voordat hij je nog een verschrikkelijk toekomstbeeld laat zien. Het punt is: je was erbij. Je hebt het samen meegemaakt. Dat is immersie op zijn best.

Wat gaat de toekomst ons bieden, als we kijken naar totale immersie? De volgende stap in gaming, maar ook in die van totale immersie, zal denk ik Virtual Reality worden. Met de Oculus Rift Virtual Reality-bril is de eerste stap al gezet. Ook rondom Sony zijn er geruchten gaande dat ze komen met een VR-bril voor de PS4, al laat het design nog wat te wensen over. Dat zal games een geheel nieuwe twist geven. 3D is nooit echt van de grond gekomen, waarschijnlijk doordat het niet ‘echt’ 3D was. Virtual Reality gaat dat wel zijn. Hoe dat gaat uitpakken weet niemand, maar als het de speelervaring verbeterd, heeft het zeker mijn aandacht.

Wat zijn jouw gedachten over immersie, en (niet per se in combinatie met) virtual reality? Laat het ons weten in de reacties beneden.