Review: The Witness

Review: The Witness – Jonathan Blow liet voor het eerst iets van The Witness zien tijdens de PlayStation Meeting in 2013. De bedoeling was dat de game dat jaar nog zou verschijnen als launchgame voor de PlayStation 4. Dat is niet helemaal gelukt, want pas een ruime twee jaar later is de game eindelijk verschenen. Wel een heel stuk groter dan initieel gepland, dus daarmee is het vergeven dat we zo lang moesten wachten. Is de game het lange wachten waard geweest? Absoluut!

Mysterieus eiland

De game speelt zich af op een mysterieus, doch bijzonder kleurrijk eiland waar jij als speler in losgelaten wordt om zelf te gaan ontdekken wat het eiland zo mysterieus maakt. De enige bijdrage die je krijgt, is door middel van tekeningen die je her en der kan vinden, evenals via voicerecorders met daarop wat filosofische uitspraken. Veel meer dan dat hoef je niet te verwachten, waardoor de gehele game een mysterieuze vibe blijft houden. Dat komt deels door de manier waarop de sfeer gebracht wordt en tevens door de grote verscheidenheid aan omgevingen die je gaandeweg steeds dieper zult verkennen.

Het eiland is jouw speelplaats en je krijgt hier verdeeld over gebieden die uiteenlopen van kliffen tot een woestijn en van een berg tot een kasteel allerlei puzzels voorgeschoteld. Deze puzzels beginnen vrij gemakkelijk, maar al snel krijg je te maken met echte hersenbrekers waar je rustig een half uur over kan doen. Met dat idee in het achterhoofd mag je je alvast voorbereiden op een avontuur waar je uren mee bezig zult zijn. Wij bereikten het einde van de game met 408 opgeloste puzzels op de teller en dat is lang niet alles, want er zijn volop gebieden aanwezig met puzzels die je niet hoeft op te lossen om het einde te zien.

Honderden puzzels

In totaal zou de game rond de 600 puzzels moeten hebben en wil je deze allemaal oplossen, hou dan rekening met een speelduur die rustig richting de veertig tot vijftig uur gaat. Echt een goede tijd erop plakken is wat lastig, aangezien het oplossen van de puzzels en het bijkomende tempo geheel afhankelijk is van je inzicht, intelligentie en creativiteit. Nu hebben we veel puzzelgames gespeeld de afgelopen jaren, maar diverse puzzels die je in The Witness voorgeschoteld krijgt, behoren toch echt tot een hoger niveau.

Er zitten absolute hersenkrakers tussen en het leuke aan deze puzzels is dat ze op een slimme manier ingericht zijn, waarbij jij als speler goed de omgeving moet gebruiken. Dat geldt voor lang niet elke puzzel, maar per gebied tref je enigszins een variant aan en op een gegeven moment zelfs combinaties van verschillende puzzels. De puzzels zijn allemaal terug te vinden op panelen en zodra je er één voltooid hebt, zal de volgende geactiveerd worden. Zo goed als alle puzzels staan met elkaar in verbinding per gebied, maar deze gebieden zijn wel afgescheiden van elkaar, waardoor je altijd halverwege kunt stoppen om even wat anders te doen.

Er is geen lineair spelverloop in de zin van puzzelvolgorde, want je bent op ieder moment vrij om met een bepaalde reeks te stoppen of juist verder te gaan. Een erg fijne insteek, want het loont regelmatig om een moeilijke puzzel gewoon even links te laten liggen om vervolgens een rondje te lopen en andere puzzels op te lossen. Daarbij zijn de puzzels over het algemeen bijzonder logisch, maar de kunst is nu net om deze door te krijgen en dat is waar de uitdaging in zit. Waar het keer op keer op neer komt, is dat je tussen een X aantal vakken een lijntje moet begeleiden van het begin naar het eindpunt.

Het ene moment moet je precies om de schaduw van een reeks takken heen en het andere moment ben je Tetris figuren aan het tekenen en bepaalde punten op de lijnrichtingen verbinden. Weer een ander moment sta je tien minuten per paneel de juiste invalshoek van het licht te zoeken, omdat je enkel op die manier de juiste route op het paneel kan vinden om even later op een doorzichtig paneel een lijn te tekenen die overeenkomt met de bomen die je op de achtergrond ziet. De variatie is absoluut aanwezig en juist het spelen met de omgeving maakt het tot een puzzelgame met veel meer diepgang.

Deze puzzels oplossen, zeker als je na een uur een zeer moeilijke hebt opgelost, zorgen voor bijzonder veel voldoening, waarna je luttele seconden later weer tegen een aartsmoeilijke puzzel aanloopt. De gehele opzet van deze puzzels en hoe het met de omgeving en meer speelt, daarover kan niets anders gezegd worden dat Jonathan Blow en zijn team uitermate creatieve geesten zijn. Keerzijde is wel dat veel puzzels – zeker met een aantal van 600 aanwezig in de game – ondanks de ogenschijnlijk veelzijdigheid, toch erg op elkaar gaan lijken en dat maakt dat je er op den duur even klaar mee bent.

Betoverende wereld

Wat de game dan mee heeft is de aantrekkingskracht van de betoverende wereld, want men gebruikt een bijzondere visuele stijl die ervoor zorgt dat het gehele eiland er werkelijk weergaloos uitziet. De variatie die op het eiland aanwezig is in de vorm van gebieden is behoorlijk fors en men heeft dit op een uitstekende wijze in elkaar laten overlopen. Je krijgt de indruk dat elk gebied behoorlijk groot is, terwijl dat in werkelijkheid best wel meevalt. Juist die illusie en de variatie maakt het tot een betoverende en machtig mooie speelwereld waarin het puur genieten is als je rond aan het lopen bent.

Een unieke designkeuze van Jonathan Blow is door juist te kiezen om geen muziek in de game te verwerken. Het is niet zo dat het ijzingwekkend stil is op het eiland, want de omgeving maakt logischerwijs geluid. Net zoals je acties. Uiteindelijk een goede keuze, want nergens mis je het en wellicht daarom heeft het zo’n goede bijdrage aan het ogenschijnlijk lege eiland dat toch zo rijk is aan content om je mee te vermaken. Als je dan alle facetten van de game naast elkaar legt, dan komt daar een conclusie uit naar voren dat betitelt kan worden als briljant.

De puzzels zijn bijzonder intelligent in elkaar gestoken en de mysterieuze sfeer op het eiland maakt het dat je de eerste uren echt op een ontdekkingsreis bent. De knappe variatie in omgevingen die de illusie geven een groot eiland te herbergen, maar in werkelijkheid compacte gebieden voorstellen maken het af. Het is betoverend mooi, mysterieus en de puzzels zijn slechts het hoofdonderdeel, want het eiland herbergt nog veel meer geheimen en puzzels op een tweede laag, waarvan het nog weken gaat duren voordat deze ontcijferd zijn door de community.