Column: Sterren van het Filmjaar – Deel 2 – The LEGO Movie, The Grand Budapest Hotel, Welp, Boyhood en Captain America: The Winter Soldier… dat zijn de films die de bovenste helft van onze top 10 uitmaken. Hieronder kom je erachter welke van hun collega’s de beste vijf plaatsen opeisen. Samen met mijn collega Robin zijn we de vorige keer ook een discussie gestart over Interstellar, de laatste nieuwe film van Christopher Nolan die wereldwijd heel wat verschillende meningen heeft losgeweekt. Robin vindt de film alvast een onvervalst meesterwerk, terwijl ik daar toch enkele vraagtekens bij wilde zetten. In het onderstaande artikel gaat het debat onverstoorbaar verder. Bleef het de vorige keer bij een relatief eensgezinde bespreking van de positieve aspecten van Interstellar, dan gaan we deze keer een stuk dieper in op de elementen van de film die de pluspunten zouden kunnen ondermijnen. Een stevige spoiler alert en alvast veel leesplezier!

Robin: De intentie was om een discussie uit te lokken omtrent het nieuwe epos van Christopher Nolan, maar tot nu toe lijkt het erop dat we het akelig eens zijn met elkaar? Een gedegen verhaal, prachtige visuals, imponerende acteerprestaties, een ijzersterke soundtrack en we hebben al een aantal momenten bestempeld als iconisch voor het sciencefiction genre. Ik ben dan wel heel erg benieuwd naar waar het volgens jou nou eigenlijk aan schort.

Matthias: Eerst en vooral wil ik nog maar eens benadrukken dat de pluspunten die jij opsomt zeker niet teniet gedaan worden door de naar mijn mening minder succesvolle elementen die ik nu ga bovenhalen. Toch zijn er een aantal zaken die na het bekijken van de film aan mij bleven knagen en na veel nadenken toch moeilijk over het hoofd gezien kunnen worden. Zo bevat Interstellar toch echt wel een aantal momenten die logica ver achter zich laten.

Robin: Zoals?

Matthias: Het is een beetje muggenziften, maar de vele plotwendingen die de film rijk is (en die trouwens allemaal behoorlijk voorspelbaar zijn, als je het mij vraagt) doen bij momenten afbreuk aan de handelingen die de personages in Interstellar uitvoeren. Probeer maar eens het volgende vraagstuk te beantwoorden. Professor Brand– heerlijk gestalte gegeven door een sterke Michael Caine – probeert al decennia lang een erg ingewikkelde vergelijking op te lossen die de mensheid kan redden. Om hem hierbij te helpen, heeft hij Murphy opgeleid tot één van dé toonaangevende figuren in de fysica. Dan, ongeveer halverwege de film, pakt Nolan uit met een twist waar M. Night Shyamalan trots op zou zijn: Brand heeft de vergelijking al jaren geleden opgelost en merkte toen dat het onmogelijk was om de mensheid in veiligheid te brengen. Als hij dit weet – en hij was er verdorie héél zeker van – waarom traint hij Murphy dan om hem te helpen bij het oplossen van die vergelijking?

5. THE WOLF OF WALL STREET

Van Martin Scorsese, met Leonardo DiCaprio, Margot Robbie, Jonah Hill, Matthew McConaughey, Jon Bernthal…

Dat Leonardo DiCaprio en Martin Scorsese een gouden duo zijn, bewezen ze al eerder met ijzersterke films zoals The Departed en Shutter Island. The Wolf of Wall Street gaat over de opkomst en teloorgang van effectenmakelaar Jordan Belfort, die in korte tijd op dubieuze wijze een fortuin maakt en zich vervolgens helemaal laat gaan. Bijzonder geestig, op momenten compleet over-the-top en bij vlagen confronterend door de op geld beluste wereld waarin wij leven. Uiteraard speelt DiCaprio een ijzersterke Belfort en hopen we dat hij nog eens een Oscar mag winnen, want wat kan die man toch goed acteren. Eervolle vermeldingen zijn er voor Jonah Hill als de compleet gestoorde Donnie Azzof, de bloedmooie Margot Robbie als Naomi Lapaglia en het korte, maar zeer memorabele optreden van Matthew McConaughey als Mark Hanna. Bedenk je maar eens aan het einde van deze film dat het in grote lijnen waargebeurd is en dat Jordan Belfort momenteel ‘trainingen’ geeft over hoe je succesvol kunt worden. (Robin Fransz)

Robin: Brand doet dat omdat er van origine eigenlijk twee plannen zijn. Je komt er echter pas later in de film achter dat er überhaupt een plan B is. Het originele plan was inderdaad om de formule op te lossen en zo ervoor te zorgen dat NASA vijfdimensionale fysica, en dan in het bijzonder zwaartekracht, kon inkapselen. Als dat allemaal had gewerkt, was er een groot ruimtestation naar de bewoonbare planeet gestuurd die Cooper met zijn team had onderzocht. Sowieso was dat al een long shot, aangezien de reis van Cooper natuurlijk erg tijdsgevoelig was en het zomaar eens twintig jaar kon duren vooraleer hij terug was. Uiteraard komen we er achter dat de formule dus niet werkt en heel plan A niet doorgaat.

Plan B was om embryo’s met veel verschillend DNA mee te nemen en een nieuwe kolonie op te bouwen waar het Endurance team was terechtgekomen. In dit alles moest uiteraard de kennis die er wel was opgedaan overgebracht worden op de nieuwe generatie en dit is waar Brand in Murph de perfecte opvolger ziet. Want hoewel hij gefaald heeft – zoals hij zegt op zijn sterfbed – heeft hij er wel voor gezorgd dat de hele wereld met elkaar samenwerkt om het menselijk ras te laten overleven. Even niet meewegend dat hij het complete Endurance team op een missie stuurt die een minuscule kans van slagen heeft.

Matthias: Goed. Dat is een mogelijke verklaring. Maar wat dacht je dan van dat oh zo slimme einde van de film, waarin Cooper terug in de tijd reist om zijn dochter de oplossing van het raadsel te sturen en er dan achterkomt dat hij zijn vroegere zelf op ruimtereis moet sturen. Daar wordt duidelijk vastgesteld dat Cooper nooit de NASA-basis gevonden zou hebben wanneer hij zichzelf er niet naartoe gestuurd had. Zonder die mysterieuze coördinaten in Murphy’s slaapkamer was hij met andere woorden nooit door dat wormgat gevlogen. Maar hij kon zichzelf ook enkel die gegevens doorsturen vanuit de ruimte. Dus hoe komt Cooper in de eerste plaats aan die coördinaten? Hou je even vast: als hij enkel op ruimtereis kan vertrekken als hij die coördinaten van zijn toekomstige zelf krijgt en tegelijkertijd enkel die coördinaten naar zijn vroegere zelf kan sturen vanuit de ruimte, hoe geraakt hij dan in de eerste plaats op de juiste plek om zichzelf te helpen? Het is een hele boterham, maar je moet toegeven dat dit een tijdparadox van jewelste is.

Robin: Het is een beetje het bekende de-kip-of-het-ei verhaal. Ik vind het persoonlijk eigenlijk heel erg mooi, ook al is het een hersenkraker van jewelste en weet ik niet of ik het helemaal goed begrepen heb. Het blijft natuurlijk gewoon een verhalende film en geen wetenschappelijke documentaire op Discovery Channel. Ik vind dat Nolan de hele film lang interessant met tijd speelt en de manier waarop het dan eigenlijk in een soort cyclus belandt, vind ik goed gevonden. Niemand weet precies hoe een zwart gat eruit ziet – ja ik heb de documentaire The Science of Interstellar gezien – en wat er nou eigenlijk gebeurd als je er in zou vliegen. Wie weet kom je op een plek terecht waar de wetten van ruimte en tijd niet meer gelden en waar je meerdere dimensies naast elkaar hebt liggen of met elkaar verweven zijn. De definitie van een paradox is een ogenschijnlijk tegenstrijdige situatie. Dat klopt helemaal in de context van Interstellar, maar is dat dan per se een slecht iets? Ik vind van niet.

4. GUARDIANS OF THE GALAXY

Van James Gunn, met Chris Pratt, Zoe Saldana, Dave Bautista, Bradley Cooper, Vin Diesel, Michael Rooker, Karen Gillan, Benicio Del Toro…

Uitpakken met een space opera die breed lachend zijn middelvinger opsteekt naar alle conventies van het superhelden- en actiegenre, was volgens ons toch een behoorlijk gewaagde zet van Marvel. En net zoals de op papier onmogelijke LEGO-film die we gisteren reeds besproken hebben, slaagt Guardians of the Galaxy erin om op elk vlak volop te overtuigen. Beginnen we bij de prachtige visuele effecten en de tientallen knipogen naar obscure Marvel verhalen? Of vermelden we liever de zich rot amuserende cast, die met een schijnbaar eindeloze voorraad aan oneliners en intergalactisch wapentuig het hemelrijk op stelten zet? Hoe kunnen we Rocket en Groot – een pratende wasbeer en boom, dé sterren van het afgelopen filmjaar – achterwege laten? Weet je wat, eigenlijk is er te veel goeds om op te noemen. Metaphor! (Matthias Spapen)

https://www.youtube.com/watch?v=crIaEzXgqto

Matthias: Het is zeker niet onoverkomelijk, maar ik vind het wel vervelend als een film die zichzelf op de borst klopt als één van de meest eh… bij-gebrek-aan-een-beter-woord “realistische” sciencefiction films ooit (want gebaseerd op wetenschappelijke theorieën die wel degelijk steek houden) dat soort plotgaten implementeert. Per se slecht ga ik het niet noemen, maar ik denk juist dat het in de context van Interstellar – meer nog dan bij eender welke andere film waarin tijdreizen een rol van betekenis speelt – helemaal niét klopt. Het is een beetje vergelijkbaar met de waarde van liefde die op het einde van de film de kop opsteekt. Halverwege horen we Anne Hathaway al verkondigen dat liefde, weliswaar figuurlijk, tijd en ruimte overstijgt. Dat was al best cheesy, maar het kan ermee door. Op het einde wil Nolan ons echter plots de boodschap meegeven dat liefde LETTERLIJK tijd en ruimte kan overbruggen en dat gaat er bij mij niet in.

Nogmaals, als de film verder ook los had omgesprongen met allerlei wetenschappelijke concepten, dan had ik er minder problemen mee gehad. Maar de makers van Interstellar willen ons er constant doen aan herinneren dat ze vroeger goed opgelet hebben tijdens de lessen fysica en biologie. En juist daarom slaat het volgens mij helemaal nergens op dat liefde plots deze almachtige rol toebedeeld krijgt. Het bitterzoete einde past op deze manier niet bij het wetenschappelijk “correcte” (let op die aanhalingstekens, die staan daar voor een reden) verloop van de rest van de film. Of hoe een sciencefiction film waar de “science” groter is dan de “fiction” plots zonder waarschuwing afdrijft naar fantasy territorium.

Robin: Ik ben het niet helemaal met je eens dat de film zichzelf probeert te profileren als de meest ‘realistische’ sciencefiction film ooit. Dat is wat het publiek er naar mijn mening van maakt. Ja, er zit inderdaad veel wetenschap in, maar zoals ook meerdere malen werd aangehaald door Christopher Nolan en Kip Thorne: het is en blijft een theorie. Daarnaast blijft het ook nog steeds een fictieve film, geschreven door Christopher en Jonathan Nolan en niet door de Universiteit van weet-ik-veel-wat. Ik denk dat je te streng bent voor de film, steeds terugpakkend op het feit dat ze wetenschappelijk accuraat willen zijn. Of je het einde smaakvol vindt of tergend, de uitvoering blijft wel meesterlijk. Had ik graag een ander einde gezien? Misschien wel, maar ik vond het op emotioneel vlak een prachtige afsluiter die ons als kijker ook een beetje laat spelen met emoties en what-if situaties.

Matthias: Ik begrijp je punt en heb eerder al aangegeven dat de uitvoering inderdaad fantastisch is, maar dat verklaart niet waarom de logica die de eerste twee uren siert plots spoorloos verdwijnt in het laatste halfuur. Ook vind ik dat je een film altijd mag (of misschien zelfs moet) beoordelen op wat het wil zijn, dus het lijkt me niet meer dan normaal dat ik de wetenschappelijke accuraatheid van act één en twee lijnrecht tegenover de fantasy-out-of-nowhere van het einde zet. Ik ga niemand vertellen dat ze er niet van mogen genieten, maar ik geraakte helaas niet voorbij “hé, waar komt dit nou in godsnaam vandaan?” Visueel is en blijft het top, maar als je er bij gaat nadenken, valt het in mijn ogen een beetje uit elkaar en dat is een probleem.

3. FURY

Van David Ayer, met Brad Pitt, Logan Lerman, Michael Peña, Shia LaBeouf, Jon Bernthal, Alicia von Rittberg…

David Ayer doet heel veel goed met Fury. De Tweede Wereldoorlog dendert door de bioscoopzaal heen, de acteerprestaties zijn van een hoog niveau, het script zit vlotjes in elkaar en de vrouwen kunnen zich weer vergapen aan een belachelijk goed gevormde Brad Pitt. De werkelijke kracht van Fury zit hem echter in de Sherman tank, de echte hoofdrolspeler van deze film. De tank fungeert als een thuis voor de geharde veteranen Wardaddy, Bible, Gordo, Coon-Ass en nieuwkomer Norman Ellison. Die laatstgenoemde moet de lastige taak op zich nemen om een ‘familielid’ van huishouden Fury te vervangen. Vooral door zijn ogen zien we hoeveel indruk een oorlog maakt op een persoon en hoe verknipt je die kunt maken. Ondanks het vrij patriottische Amerikaanse einde is Fury een persoonlijke, gruwelijke, meeslepende en vooral aangrijpende oorlogsfilm geworden. Met een eervolle vermelding voor Steven Price, die een geweldige soundtrack componeerde. (Robin Fransz)

Als laatste punt wil ik ook nog even een kritische noot kraken die op veel van Nolans werken van toepassing is. De regisseur is zonder twijfel een enorm talent en heeft zich dan ook al meerdere keren bewezen, maar toch is er volgens mij één ongeschreven wet van het filmmaken die hij niet helemaal onder de knie heeft. Nolan heeft immers weinig kaas gegeten van de “show don’t tell”-approach die menig meesterwerk onderscheidt van degelijke tot gewoon goede films. Inception, The Dark Knight Rises en nu ook Interstellar zijn allemaal voorbeelden van films waarin Nolan keer op keer karaktermotivaties en plotpunten tot in den treure toe letterlijk uitlegt aan de kijker, in plaats van het hen gewoon te laten zien, erop rekenend dat de meeste bioscoopgangers slim genoeg zijn om zelf de punten te verbinden. Expositie, expositie en nog eens expositie. Ik ben er zeker van dat ik meer had genoten van dat – ik blijf erbij, bizarre – einde als Cooper en TARS niet meermaals tot op de letter hadden uitgelegd wat er nu precies aan de hand is. Laat alstublieft nog iéts over aan het interpretatievermogen van de kijker.

Robin: De logica verdwijnt niet helemaal, aangezien Kip Thorne wel een complete theorie achter zijn uitvoering heeft. In de film hebben ze het over ‘they’, een buitenaardse soort die de vijfdimensionele fysica wel heeft ingekapseld tot iets bruikbaars. Aan het einde van de film blijken dit ‘gewoon’ mensen te zijn uit een verre toekomst die, wanneer Cooper het zwarte gat betreedt, een tesseract hebben gecreëerd waarin de wetten van ruimte en tijd niet meer gelden. Hiermee kan hij dus door verschillende dimensies waaronder de tijd reizen om tot de kamer van Murph te komen. Het einde is dus eigenlijk helemaal niet enkel gebaseerd op liefde. Het neemt overigens niet weg dat dit vrij vergezocht is en er zeker wat haken en ogen aan de hele invulling zitten. Ik respecteer echter wat dit team van wetenschappers, filmmakers en acteurs heeft neergezet. Wat betreft het ‘show don’t tell’-gedoe, tsja… het is een ticje van Nolan. Hij wilt niets aan het toeval overlaten, heb ik het gevoel. Ook als je hem in interviews en dergelijke ziet, is hij iemand die graag de controle houdt over elk detail van zijn film.

Matthias: Een kubus waarin plots alles mogelijk is, lijkt mij eerder een deus ex machina oftewel een plotpunt ontworpen door een wanhopige scenarist die niet meer weet hoe hij de eindjes van zijn eigen script precies aan elkaar moet knopen. Het is een wel erg gemakkelijke uitweg, niet? En vergeet ook niet dat het de eerder geschreven gebeurtenissen niet plots van logica voorziet. ‘Liefde overschrijdt tijd en ruimte’ blijft overigens ook onderdeel van het verhaal en dat wordt in mijn ogen zeker niet geminimaliseerd door de “mensen uit de toekomst”-invalshoek die Nolan of Thorne plots uit zijn hoge hoed haalt. Vergis je niet, ik wil niet onrespectvol zijn tegenover de makers van Interstellar. Integendeel, het vergt heel wat lef om dit soort project naar het witte doek te brengen. Kritiek is echter iets heel anders dan respect en moet in mijn ogen altijd kunnen. Dat van die controle is inderdaad een stijlkenmerk van Nolan. Dat accepteer ik, maar tegelijkertijd vind ik het ergens jammer.

2. GONE GIRL

Van David Fincher, met Ben Affleck, Rosamund Pike, Neil Patrick Harris, Tyler Perry, Carrie Coon…

David Fincher. ‘Nough said. Niet? Dan volstaat het toch zeker om te vermelden dat Gone Girl zonder schaamte zijn plaatsje mag opeisen naast eerdere klassiekers van de meesterregisseur als Seven, Fight Club, Zodiac en The Social Network? Nog steeds niet overtuigd? Wel dan, hier gaan we: Fincher zet zichzelf nog maar eens op de kaart met Gone Girl, een heerlijk mysterieuze thriller waarin Ben Affleck een wanhopige poging onderneemt om zijn spoorloos verdwenen vrouw terug te vinden. Knap acteerwerk, ijzersterke dialogen, een flitsende montage en een plottwist om U tegen te zeggen; dát is Gone Girl in een notendop. Of hoe een man die zich eigenlijk echt niet meer zou moeten bewijzen schijnbaar moeiteloos opnieuw zijn visitekaartje aflevert. Academy, alstublieft… waar blijft verdomme die Oscar? (Matthias Spapen)

Robin: Nogmaals, ik denk dat het een kwestie van smaak is. Wat jij een makkelijke uitweg vindt, beschouw ik als een emotioneel geladen, vernuftige oplossing van Christopher, Jonathan en Kip. Niet geminimaliseerd, maar het is wel ergens op gebaseerd naast liefde. Het is wel gewoon één van de grote thema’s in de film, absoluut. Zoals ik al aangaf aan het begin van deze discussie: Interstellar is een ervaring en ik heb de zelf-ingevulde stukjes voor lief genomen. Daarom vind ik het veruit de beste en meest vooruitstrevende film van dit jaar.

Matthias: Ik denk dat we allebei van elkaar wel begrijpen waar we naartoe willen, maar dat bij jou de pluspunten veel meer nog dan bij mij de mindere kantjes overschaduwen. Dat vind ik persoonlijk perfect begrijpelijk. Deze discussie kan dan ook nog lang doorgaan, maar heeft voor mij in ieder geval één ding erg duidelijk gemaakt. Ik loop namelijk al een maand lang tegen mensen te verkondigen dat Interstellar me heeft teleurgesteld, maar tegelijkertijd blijf ik over de film nadenken. Bepaalde intense scènes blijven zich opnieuw en opnieuw in mijn hoofd afspelen en meer nog dan voorheen kan ik niet anders dan me nietig voelen wanneer ik opkijk naar de sterrenhemel. Een film die zo’n stortvloed aan emoties oproept én wereldwijd spontaan discussie op deze schaal teweegbrengt, is misschien geen perfecte film, maar wel een uitermate memorabele productie die de andere films dit jaar het nakijken geeft. Of Nolan een meesterwerk gemaakt heeft, laat ik nog in het midden. Wat hij wél gedaan heeft, is uitpakken met wat toch met voorsprong de interessantste film van 2014 is. En met dat in het achterhoofd, is een eerste plaats in onze top 10 misschien toch wel verdiend.

Robin: “Do not go gentle into that good night,
Old age should burn and rave at close of day;
Rage, rage against the dying of the light.
Though wise men at their end know dark is right,
Because their words had forked no lightning they
Do not go gentle into that good night.”

Matthias: Amen.

1. INTERSTELLAR

Van Christopher Nolan, met Matthew McConaughey, Anne Hathaway, Jessica Chastain, Casey Affleck, Michael Caine…

Christopher Nolan doet altijd veel stof opwaaien. Met Interstellar is dat niet anders en heeft de beste man naar alle waarschijnlijkheid de meest besproken film van 2014 uitgebracht. De voedselvoorziening van de Aarde is vrijwel op en een team van onderzoekers gaat de ruimte in om een nieuwe bewoonbare planeet te vinden. De gebroeders Nolan hebben, samen met vooraanstaand theoretisch natuurkundige Kip Thorne, een geweldige reis bij elkaar geschreven. Alleen al om de discussie die de film uitlokt, zou je moeten gaan kijken, om nog maar te zwijgen over een briljant acterende Matthew McConaughey, iconische visuele effecten, een denderende soundtrack van Hans Zimmer en de soms geniale details. Een indrukwekkende combinatie van een echte blockbuster en een film die je nog lang laat nadenken over fysica, ruimte en tijd. (Robin Fransz)

Zo, dat was het dan! Onze top 10 films van 2014 in een bijzonder lijvige, maar hopelijk daarom niet minder interessante vorm dan normaal. Interstellar is onze film van het jaar. Laat ons hieronder even weten welke films jullie de afgelopen maanden geweldig vonden.