Special: De geschiedenis van de PlayStation consoles – Voordat we met z’n allen naar de winkel rennen (of een online order plaatsen) lijkt het ons leuk om even te kijken wat Sony allemaal voor consoles heeft uitgebracht. De PlayStation 5 is de nieuwste console van het Japanse bedrijf, maar het had weinig gescheeld of we hadden überhaupt geen PlayStation consoles gehad. We mogen Nintendo dankbaar zijn dat ze Sony vroeger in de steek hebben gelaten voor een samenwerking met Philips. President Norio Ohga was op zijn zachtst gezegd pissig over de actie van Nintendo en gaf groen licht aan niemand minder dan Ken Kutaragi om de eerste gameconsole uit te brengen onder het merk Sony. De PlayStation was geboren en we kunnen vandaag de dag het succes hiervan nog altijd ervaren.

De eerste PlayStation

Aanvankelijk was namelijk het plan dat Sony in samenwerking met Nintendo een Super Famicon zou uitbrengen in Japan. Sony zou verantwoordelijk zijn voor de CD-ROM drive voor de SNES (het had dan de SNES-CD moeten heten), maar dit liep net even anders dan verwacht. Door onenigheid omtrent zakelijke afspraken koos Sony z’n eigen weg en heeft de geestelijke vader van de PlayStation, Ken Kutaragi, een systeem ontwikkeld dat alsnog gebruik maakte van de CD-ROM. Op 3 december 1994 is de verkoop van het systeem van start gegaan in Japan en uiteindelijk wist het ook de rest van de wereld te bereiken. De Nintendo 64 en SEGA Saturn waren de grootste concurrenten van de PlayStation, maar de console van Sony was de eerste die de 120 miljoen aantal verkopen wist te behalen.

Niet heel gek achteraf gezien, veel van de games die uitgebracht werden op het platform hebben vandaag de dag nog steeds betekenis. Denk aan games als Tekken, Crash Bandicoot, Resident Evil, Metal Gear Solid en Gran Turismo, maar ook langer lopende franchises als Final Fantasy en Castlevania waren immens populair op de PlayStation. Zo zijn er uiteraard nog veel meer die minstens zo belangrijk zijn, maar alleen deze greep aan titels toont al aan hoe sterk Sony destijds in de markt stond qua content. Ook was het tijdens deze generatie niet zo gek dat de console een revisie kreeg. De PS One was een ‘slim’ versie van de originele console en kende een ‘portable’ ontwerp. Deze variant werd in 2000 uitgebracht toen de opvolger al voor de deur stond.

De meeste succesvolle console aller tijden

De PlayStation 2. Ongeëvenaard in hoeveelheid content en verkopen. In het jaar 2000 kwam de opvolger van de PlayStation uit. Dit is ook een mooi voorbeeld dat een ‘sequel’ niet altijd slecht hoeft te zijn. Hoewel de launch line-up niet de beste ooit was (eigenlijk zelfs ondermaats), zijn de games die in de jaren erna uitkwamen zeer divers. Deze generatie kende wel ontzettend veel mindere games, maar daar tegenover stonden tegelijkertijd ontzettend veel toppers. Met meer dan 155 miljoen verkochte consoles zijn gamers het er over eens dat de PlayStation 2 ontzettend veel te bieden had als console, mede vanwege de uitstekende DVD-speler. En dan te bedenken dat er gewoon genoeg concurrentie was. Nintendo deed mee met de multiplatform oorlog met een sterke console als de GameCube en ook Microsoft stapte voor het eerst de markt in met de Xbox. Geen van beide consoles kende echter het succes van de PlayStation 2. Bij lange na niet zelfs.

Wat erg opvallend is: De PlayStation 2 was de minst krachtige console in zijn tijd. In het begin had Sony namelijk concurrentie van de voortreffelijke DreamCast van SEGA. Die console liet een grafische kracht zien met mogelijkheden die simpelweg niet haalbaar waren op een PlayStation 2. Shenmue 1 (& 2) was een technisch meesterwerk die zijn tijd ver vooruit was, maar verkocht voor geen meter. Ook SoulCalibur was en is eigenlijk nog steeds een zeer mooie game om te zien en zo zijn er nog meer voorbeelden. De positie van SEGA was uiteindelijk niet sterk genoeg en de marketing van de PlayStation 2 wist alles te overrompelen. Het zorgde er uiteindelijk ook voor – onder andere door het veel te dure Shenmue project en de belabberde marketing – dat de DreamCast een vrij kort bestaan had.

Om weer terug te komen op revisies, ook de PlayStation 2 kreeg op een gegeven moment meerdere varianten. Niet schrikken, de PlayStation 2 had maar liefst 18 verschillende edities, die allemaal in verschillende regio’s zijn uitgebracht. Hieronder vallen dan de verschillende kleuren die ook hardwarematige aanpassingen kende. Later verscheen er ook nog een nieuwe PlayStation 2 in de Slimline serie, die beduidend kleiner was. Een bijzondere editie was de PSX. Een PlayStation 2 die enkel in Japan uitkwam, een videorecorder had en DVD’s kon branden. Het was ook het eerste Sony product die een ‘XrossMediaBar’ kende, die we natuurlijk allemaal kennen van de… Inderdaad, de PlayStation 3.

PlayStation 3, werk er maar hard voor

Jawel, Ken Kutaragi himself stond op het podium en hield de console omhoog, bijna groter dan hemzelf. De PlayStation 3 ‘fat’ was een zeer grote console in vergelijking met de voorgaande consoles die Sony ooit had uitgebracht. Met een goede reden. Het was een technisch zeer indrukwekkend apparaat. Het had de Cell processor die erg sterk was, in samenwerking gemaakt met IBM. Maar wat meer van belang was, was de Blu-ray speler die erin zat. Door Sony (& co.) ontwikkeld moest dit het nieuwe medium worden waar content op uitgegeven zou worden. En dat klopte uiteindelijk, want waar Microsoft met de HD-DVD aan kwam zetten in combinatie met de Xbox 360, kwam Blu-ray uiteindelijk als de grote winnaar uit de bus. Het medium was op alle vlakken beter en vooral ook groter qua schijfruimte wat het futureproof maakte. Dat bewijst de realiteit nu ook, want het medium wordt nog altijd gebruikt, zij het wel in een verbeterde variant.

Dat was ook wel nodig, omdat de games steeds groter en veeleisender werden. De overgang van het PlayStation 2 tijdperk naar het PlayStation 3 tijdperk wordt ook gezien als de grootste generatiestap ooit. Het was de overgang van Standard Definition (SD) naar High Definition (HD) en dat zorgde voor grote verschillen. Grafisch werden games ineens angstaanjagend echt omdat het contrast tussen SD en HD zo overweldigend was. Dit verschil is nooit meer zo groot geweest tussen generaties. Dat gezegd hebbende, ook zijn er tijdens deze generatie veel stappen vooruit gemaakt in technisch opzicht als het op games aankomt. Games als Metal Gear Solid 4, God of War III, de Uncharted franchise en The Last of Us, alsook de Killzone delen, Gran Turismo racers en meer, lieten uitstekend zien waartoe de PlayStation 3 in staat was. Maar dit ging niet zonder slag of stoot.

De console was zeer moeilijk om games voor te ontwikkelen. De bijzondere architectuur mede dankzij de Cell processor, maakte het een nachtmerrie voor ontwikkelaars om voor te programmeren. Zo erg zelfs dat in het begin de Xbox 360, die gewoonweg minder krachtig was, veel multiplatform games beter kon draaien dan de sterkere PlayStation 3. Uiteindelijk kwam het wel goed, maar het begin van de console was wel erg lastig voor Sony. De Xbox 360 kwam ook een jaar eerder uit en was bovendien goedkoper. De PlayStation 3 was een zeer dure console met zijn €600,- bij launch en dit werd Sony niet in dank afgenomen. Kutaragi deed de beruchte uitspraak dat mensen maar harder moesten gaan werken om een PlayStation 3 console te kunnen kopen. De arrogantie droop er vanaf en daar is Sony behoorlijk van teruggekomen. Het was ook in de verkopen te zien, want de PlayStation 3 is de enige console die niet de 100 miljoen verkochte exemplaren is gepasseerd.

Sony heeft het goedgemaakt met de PlayStation 4

De PlayStation 3 heeft verschillende editie van consoles gekend. In het begin had je prominent met het Spider-Man font de tekst ‘PlayStation 3’ wat eens te meer aantoonde dat Sony niet bescheiden was om met de rechten van Spider-Man te pronken. Maar omdat de start van de PlayStation 3 erg moeizaam ging, volgde er op een gegeven moment een rebrand. Het logo veranderde en met de Slim modellen van de PlayStation 3 is het merk een stuk slicker geworden. Dit hebben we natuurlijk ook teruggezien bij de PlayStation 4. Sony heeft duidelijk gekeken naar wat er mis ging ten tijde van de PlayStation 3 en het veelgehoorde kritiekpunt omtrent de prijs werd aangepakt. De console werd met een prijskaartje van €400,- op de markt gezet en dat was een stuk beter, wat ook terug te zien is in de verkoopaantallen. Relatief gezien was de kracht in vergelijking met de technische markt op dat moment vrij bescheiden, maar omdat de Xbox One niet lekker ging en Sony na enige tijd een sterke flow van content kon bieden, wist het fluitend de vele sales te bereiken. Ook omdat Nintendo zich op een wat andere markt richtte, waardoor er van forse concurrentie niet echt sprake was.

De PlayStation 4 heeft de 100 miljoen verkopen inmiddels ruimschoots bereikt en daarmee zet Sony de trend van de eerste en tweede PlayStation voort. In tegenstelling tot de sprong van PS2 naar PS3, was de overstap naar PS4 in technisch opzicht niet zo ontzettend groot. Dit is wel de eerste generatie geweest die spreekt van ‘enhanced’ consoles. De PlayStation 4 Pro is een upgrade ten opzichte van het oorspronkelijke model die beduidend sterker was. Iets wat binnen consoles nooit eerder werd gedaan. Voorheen had je altijd kleine aanpassingen met betrekking tot energieverbruik middels zuinigere componenten, maar de ervaring bleef hetzelfde. Dit veranderde met krachtigere mid-gen consoles, gezien Microsoft dit ook deed, die duidelijk performance verschillen boden.

En dan de toekomst, op naar nummertje 5

En hiermee zijn we in het heden aangekomen. Binnenkort hebben wij de PlayStation 5 in onze handen, maar zoals je kunt zien kent het merk een behoorlijke geschiedenis. Er zijn uiteindelijk ontzettend veel consoles geproduceerd, er is enorm veel concurrentie geweest en er zijn absurd veel games uitgekomen. Sony heeft zich altijd staande weten te houden en wist per generatie hier en daar toch wel te innoveren. Nu gaan ze weer vooruit met een gloednieuw apparaat dat ook weer over de nodige innovaties beschikt. Het nieuwe hoofdstuk in het verhaal PlayStation gaat bijna van start en het zal een spannende tijd zijn om te zien hoe het gaat uitpakken. Succes Sony!