Column: God of War vertelt een intiem verhaal over innerlijke groei – Hoewel we deze generatie niets te klagen hebben wat betreft exclusives voor de PlayStation 4, is de terugkeer van God of War voor mij een ware triomftocht geweest. Daar ben ik zeker niet alleen in, want de compleet vernieuwde God of War-formule krijgt vrijwel niets anders dan lof. De audiovisuele presentatie en knappe hervormingen op vlak van gameplay leveren een magistrale game af. Sterker nog, ondanks de uitermate sterke concurrentie, werd God of War bij The Game Awards tot de beste game van 2018 uitgeroepen. Uiteraard kon een vervolg niet uitblijven en de aankondiging van God of War: Ragnarok is wederom een uitstekend verkoopargument voor de PlayStation 5. Nu we in de schemering van deze generatie zijn aanbeland, wil ik in deze column eens terugblikken op wat God of War nu zo bijzonder maakt. Het is voor mij namelijk Kratos’ hervonden menselijkheid en de moeizame relatie met zijn zoon die de diepste indruk nalaten. Als vader weet ik dat ouderschap meer dan opvoeden alleen is.

De hoeveelheid artikels online laat zien dat ik daarin niet de enige ben. Iedereen heeft zijn eigen interpretatie en de onderlinge verschillen zijn groot. God of War maakt vaders beter, er wordt komaf gemaakt met de mythe van mannelijke superioriteit en geweld wordt niet langer verheerlijkt. Blijkbaar hebben we allemaal een andere game gespeeld, want Kratos is een slechte vader die geen enkele connectie met zijn zoon heeft. Emotie wordt vrijwel niet getoond, passie ontbreekt en communiceren komt neer op het bijbrengen van discipline en daadkracht. Nee, Kratos is een boegbeeld van onderdrukkend gedrag dat zo sterk met mannelijke superioriteit geassocieerd wordt. Het geweld wordt inderdaad niet langer zo overdreven neergezet, maar is dankzij het nieuwe cameraperspectief wel een stuk confronterender.

Geen fulltime Hulk meer

Vanuit mijn oogpunt vertelt God of War simpelweg een intiem verhaal over innerlijke groei. De kenmerkende furie, brutaliteit en drang naar wraak waarvoor de serie bekendstaat zijn niet achterwege gelaten nadat de formule per se vernieuwd moest worden. Als personage is Kratos vaak verkeerd begrepen. Iedereen is onder de indruk van zijn woede en gedrevenheid, maar als je goed oplet, zit daar vooral heel veel spijt achter. Indien je alle games uit serie gespeeld hebt, weet je dat Kratos een liefhebbende vader voor zijn eerste gezin was. Hoewel hij aanvankelijk Ares de schuld van hun dood gaf, was het toch zijn eigen gewetenloze drang naar strijdlust die hem zijn gezin deed vermoorden. Al dat bloedvergieten, de vele seksminigames en de totale uitroeiing van vrijwel het hele Griekse pantheon hebben daar niets aan veranderd. Zelfs het inruilen van het oude Griekenland voor de noordse mythologie, het vinden van een nieuwe vrouw en krijgen van een zoon bieden geen oplossing. De voorgaande games tonen het resultaat van wat er gebeurt als je je alleen maar door woede laat leiden.

Daarom is Kratos nu ingetogener en is het geweld in de game doelmatig, voortkomend uit noodzaak in plaats van willekeur. Kratos toont zelfs berouw als hij het hart van een trol eruit rukt, puur omdat het als ingrediënt nodig is in een brouwsel voor zijn zieke zoon. Het maakt duidelijk dat woede heeft plaatsgemaakt voor verdriet. Dat wordt verder onderstreept wanneer Atreus beweert dat Kratos niet om het verlies van zijn vrouw treurt en hij vervolgens waarschuwt dat zijn stilte niet als een gebrek aan rouw moet worden gezien. De onderhuidse spanning in de game ontstaat doordat Kratos na de dood van zijn vrouw een gedwongen reis met zijn zoon onderneemt, waarvoor ze allebei eigenlijk nog niet helemaal klaar zijn.

Een vader-zoon avontuur

Ouderschap betekent namelijk twijfel en angst. Je weet nooit of je wel genoeg doet en of je wel de juiste keuzes maakt. Voor Kratos is zijn goddelijkheid een vloek. Daarom vertelt hij Atreus niet wat zijn afkomst is, waardoor hij hem onbedoeld ziek maakt. Het besef dat hij zijn zoon pijn doet, dwingt hem eindelijk de confrontatie met het verleden aan te gaan. Het is dan ook toepasselijk dat hij naar huis gaat om de verstopte Blades of Chaos op te halen. De wapens vertegenwoordigen zijn duistere verleden, vol met fouten en verkeerde keuzes. Ze zijn staan echter vooral symbool voor de ongezonde relatie die hij met de Griekse goden had. Zelfs nu nog verschijnt Athena met de waarschuwing dat hij nooit kan ontsnappen aan het feit dat hij een monster is – wat hij niet ontkent en zelfs terugkaatst met de opmerking dat hij in ieder geval niet langer hun monster is.

Het is een belangrijk stuk karakterontwikkeling omdat hij daardoor beseft dat hij moet leren praten met zijn zoon, dat hij moet uitleggen wie hij is en vooral waarom. Alleen zo heeft hij een kans om Atreus voor dezelfde fouten te behoeden. Hij moet door zijn pijnlijke schuldgevoelens heen worstelen om de antwoorden te vinden die hem een beter voorbeeld voor zijn zoon maken. Want dat Kratos spijt heeft van zijn verleden was al duidelijk. Nu begrijpt hij echter dat het er niet toe doet wie hij hiervoor is geweest. Zijn zoon is niet zijn verleden en heeft simpelweg een vader nodig die eerlijk over zichzelf tegen hem is. Aan het einde van de reis zijn beiden enorm gegroeid. Atreus weet eindelijk wie en wat hij is, terwijl Kratos het verleden heeft geaccepteerd en nu een vader voor zijn zoon probeert te zijn.

Narratieve diepgang

De belangrijkste les uit God of War is dat een vader de menselijkheid die zijn zoon biedt nodig heeft om zichzelf te kunnen accepteren en veranderen. Kratos is geen nieuwe God of War, maar de oude die van zijn verleden heeft geleerd zodat hij zijn hart opnieuw kan openen. Het is een gedurfde zet om een boegbeeld van mannelijke superioriteit zijn menselijkheid te laten hervinden en een kant te tonen die nooit iemand had verwacht. Het is een uitstekend voorbeeld van de progressie die games als medium maken en het is zonde dat dit in veel reviews onderbelicht is gebleven. Dat doet echter geen afbreuk aan de kern van het verhaal; er komt een tijd dat juwelen niet langer sprankelen, dat goud zijn glans verliest, dat de troonzaal een gevangenis wordt en er niets anders overblijft dan de liefde van een vader voor zijn kind.

Met dat prachtige sentiment, dat ik schaamteloos van koning Osric uit de film Conan the Barbarian (1982) heb gepikt, komen we aan het einde van deze column. Jongere spelers zullen ongetwijfeld weinig raakvlakken met het bovenstaande verhaal hebben, maar voor de oudgedienden onder ons ligt de situatie ligt waarschijnlijk anders. Het verloop van tijd doet je immers niet alleen verouderen, het geeft je vaak ook een ander perspectief. God of War-regisseur Cory Barlog heeft nooit onder stoelen of banken gestoken dat zijn eigen leven en de relatie met zijn zoon de inspiratiebron voor dit verhaal vormde. Als je hem 15 jaar geleden, toen hij als lead animator aan de eerste God of War werkte, had verteld dat hij later in zijn leven met zo’n intiem verhaal zou komen, had hij je vermoedelijk vol ongeloof aangekeken en voor mij geldt precies hetzelfde. Dan rest alleen de vraag, hoe hebben jullie dit ervaren?